Historia i działalność

Wydział Dyrygentury, Jazzu i Edukacji Muzycznej

Wydział Dyrygentury, Jazzu i Edukacji Muzycznej Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, określany początkowo jako „pedagogiczny z nachyleniem wokalnym” – Wydział Wychowania Muzycznego, powstał 1 października 1975 roku jako kolejny, po Wydziale Instrumentalnym, w powołanej rok wcześniej Bydgoskiej Filii Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Łodzi. Bezpośrednim powodem działań w kierunku stworzenia w Bydgoszczy muzycznego wydziału pedagogicznego była potrzeba wykształcenia wykwalifikowanej kadry dyrygentów, chórmistrzów i pedagogów szkół muzycznych, prowadzących orkiestry, chóry amatorskie i nauczających, zarówno w szkolnictwie artystycznym, jak i powszechnym, czyli szeroko pojmowanej kadry wychowawców i organizatorów życia muzycznego.

Wydział Wychowania Muzycznego od początku istnienia kształcił studentów w zakresie dwóch specjalności: Prowadzenie zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych (specjalność dyrygencka, instruktorska) oraz Wychowanie muzyczne (specjalność pedagogiczna). Grono pierwszych pedagogów-dyrygentów kształcących młodych adeptów sztuki dyrygenckiej tworzyli: Mieczysław Rymarczyk, Szymon Kawalla, Jerzy Zabłocki i Zygmunt Rychert, a opiekę dziekańską nad Wydziałem sprawował Andrzej Lechnio.

Szybko rosnące zainteresowanie ofertą edukacyjną Wydziału i powiększająca się grupa studentów, spowodowały zatrudnienie kolejnych muzyków. Do grona pedagogów dołączyli, m. in.: Zbigniew Bruna, Teresa Cherominek, Michał Czaposki, Teresa Czarnecka, Ewa Dorawa, Jan Drzewiecki, Marian Gordiejuk, Henryk Gostomski, Elżbieta Kilińska, Józef Klimanek, Wiesława Kończewska-Plac, Rafał Krokowski, Maria Krzyżanowska, Bożena Kwiatkowska – Parzoch, Ryszard Kwiatkowski, Karol Marcinkowski, Lucjan Marzewski, Barbara Muchenberg, Henryk Nawotka, Roman Ossowski, Czesława Parysek, Danuta Piotrowska, Włodzimierz Porczyński, Ewa Prosnak-Kłykow, Jan Przybylski, Jerzy Rawicki, Grzegorz Rubin, Irena Skabar-Galon, Krystyna Stasińska, Hanna Sulikowska, Grzegorz Sutt, Wojciech Szaliński, Barbara Szeklińska, Andrzej Szweda, Zenon Warczyński, Alicja Weber, Henryk Wierzchoń, Elżbieta Wiesztordt, Halina Zalejska i Mariola Ziółkowska. Dynamiczny rozwój struktury Wydziału i rozbudowa oferty kształcenia przyczyniły się do powiększenia kadry wykładowców. W kolejnych latach grono pedagogów powiększyli m. in.: Maciej Afanasjew, Piotr Biskupski, Benedykt Błoński, Wojciech Broczkowski, ks. Kazimierz Dąbrowski, Michał Dworzyński, Dariusz Dyczewski, ks. Andrzej Filaber, Marcin Gawdzis, Bartłomiej Halicki, Ryszard Handke, Krzysztof Herdzin, Bogdan Hołownia, Weronika Jarzyńska, Bohdan Jarmołowicz, Mariusz Kończal, Jakub Kwintal, Elżbieta Macierewicz, Joanna Maluga, Wojciech Michniewski, Mariusz Mróz, Grzegorz Nazaruk, Piotr Olszewski, Zenona Rondomańska, Dominik Sierzputowski, Maciej Sikała, Janusz Stalmierski, Szymon Stec, Magdalena Stopińska, Piotr Sułkowski, Karol Szymanowski, Rafał Tworek, Piotr Wajrak, Radosław Wilkiewicz, Elżbieta Wtorkowska, Andrzej Zubek, Adam Żółkoś i Joanna Żółkoś-Zagdańska.

W okresie 45 lat istnienia, Wydział wykształcił również własnych wykładowców, którzy prowadzą obecnie zajęcia indywidualne i zbiorowe na wszystkich kierunkach. Należą do nich: dr hab. Kamila Abrahamowicz-Szlempo, dr hab. Ewelina Boesche-Kopczyńska, mgr Jarosław Ciechacki, dr Magdalena Filipska, mgr Emilia Hamerlik, mgr Krzysztof Iwaneczko, dr hab. Piotr Jańczak, mgr Klaudia Kaczyńska, mgr Mateusz Krawczyk, mgr Adam Lemańczyk, mgr Grzegorz Nadolny, mgr Antoni Olszewski, dr hab. Piotr Salaber, prof. dr hab. Janusz Stanecki, dr hab. Renata Szerafin-Wójtowicz, dr Michał Szlempo, prof. dr hab. Krzysztof Szydzisz, prof. dr hab. Monika Wilkiewicz, dr hab. Grażyna Wolter-Kaźmierczak.

Bardzo ważnym momentem w historii jednostki i odpowiedzią na ówczesne potrzeby i zainteresowania przyszłych studentów było przekształcenie w 1999 roku Wydziału Wychowania Muzycznego w Wydział Dyrygentury Chóralnej i Edukacji Muzycznej. Ów punkt zwrotny w dziejach Wydziału, pociągający w konsekwencji szereg zmian w jego strukturze, możliwy był dzięki zapałowi oraz niestrudzonej i wytężonej pracy wielu pedagogów, szczególnie wieloletniego Dziekana, wykładowcy i absolwenta Wydziału, prof. dr. hab. Janusza Staneckiego. Wraz ze zmianą nazwy kierunku z Wychowanie muzyczne na Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej, transformacji uległ również profil kształcenia: Wychowanie Muzyczne przemianowano na Edukację muzyczną w szkolnictwie artystycznym i ogólnokształcącym (bez zmian pozostało Prowadzenie zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych), a w październiku 2003 roku wprowadzono dwie nowe specjalności: Muzyka kościelna – kantor oraz Prowadzenie zespołów jazzowych i muzyki rozrywkowej jako jedyną taką specjalność w Polsce. Działania w zakresie powołania pierwszej z wymienionych specjalności były wynikiem chęci naprawy niezadowalającego poziomu muzyki kościelnej w lokalnym środowisku muzycznym poprzez wykształcenie kadry muzyków specjalizujących się w muzycznej oprawie liturgii. Utworzenie specjalności jazzowej wynikało z kolei z potrzeby popularyzacji muzyki jazzowej i rozrywkowej w regionie poprzez przygotowanie kadry gotowej do prowadzenia zespołów rozrywkowych oraz budowania podstaw do utworzenia w przyszłości kierunku Jazz i muzyka rozrywkowa.

Przełomowe dla Wydziału były również lata 2009-2010, gdyż właśnie w tym czasie utworzono kolejne dwa nowe kierunki kształcenia. 1 października 2009 roku uruchomiono kierunek Dyrygentura w zakresie studiów I st. w specjalności Dyrygentura symfoniczno-operowa, a 1 października 2010 roku, kierunek Jazz i muzyka estradowa (studia I st.) w specjalnościach: Instrumentalistyka jazzowa, Wokalistyka Jazzowa oraz Prowadzenie zespołów jazzowych i muzyki rozrywkowej. Skutkiem zwiększenia profili kształcenia było zatwierdzenie przez Senat Akademii Muzycznej im. F. Nowowiejskiego w Bydgoszczy zmiany nazwy jednostki na Wydział Dyrygentury, Jazzu i Edukacji Muzycznej (od 1 X 2010 roku).

Obecnie na Wydziale funkcjonują trzy kierunki studiów stacjonarnych I i II stopnia: Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej, Dyrygentura oraz Jazz i muzyka estradowa. Na kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej studenci zdobywają przygotowanie w następujących specjalnościach: studia I stopnia – obligatoryjnie Edukacja muzyczna oraz do wyboru specjalizacje: Dyrygentura chóralna lub Muzyka kościelna, studia II stopnia – obligatoryjnie Edukacja w szkolnictwie artystycznym i do wyboru: Prowadzenie zespołów wokalnych i wokalno-instrumentalnych oraz Kształcenie w zakresie muzyki sakralnej, a także specjalizacje do wyboru: Muzyka w teatrze (od 1 X 2012) – jedyna specjalizacja w Polsce i Wokalistyka chóralna (od 1 X 2019). Przygotowanie pedagogiczne przyszłych dyrygentów, nauczycieli i animatorów odbywa się we współpracy z ośrodkami kultury oraz szkołami ogólnokształcącymi i muzycznymi I i II stopnia w regionie. Kierunek Dyrygentura kształci studentów w zakresie studiów I i II stopnia (od 1 X 2012) w specjalnościach: Dyrygentura symfoniczno-operowa i Dyrygentura orkiestr dętych (I st. – od 1 X 2017 i II st. – od 1 X 2020). Kształtowanie oferty edukacyjnej dyrygentów przebiega we współpracy z wieloma artystycznymi instytucjami państwowymi i samorządowymi, m. in. Z Filharmoniami: Pomorską, Warmińsko-Mazurską i Słupską, Toruńską Orkiestrą Symfoniczną, Orkiestrą Wojskową w Bydgoszczy i Operą Nova.
w Bydgoszczy. Kierunek Jazz i muzyka estradowa specjalizuje w zakresie: Wokalistyka Jazzowa, Instrumentalistyka Jazzowa oraz Prowadzenie zespołów jazzowych i muzyki rozrywkowej (studia II stopnia – od 25 XI 2013). Okres znaczących przekształceń Wydziału był przyczynkiem do rozwoju istniejących już i powstania nowych katedr, zakładów i pracowni:

• Katedra Chóralistyki i Edukacji Muzycznej (wcześniej Katedra Prowadzenia Zespołów Muzycznych, od 1982) z kierownikami: prof. Jerzy Zabłocki (1982-1984), prof. Mieczysław Rymarczyk (1985-1993), prof. Zbigniew Bruna (1993-2004), prof. Janusz Stanecki (2004-2005), prof. Elżbieta Wiesztordt (2005-2012), prof. Janusz Stanecki (2012-2016), prof. Monika Wilkiewicz (od 2016)
• Katedra Dyrygentury (wcześniej Zakład Dyrygentury, od 2012), z kierownikami: prof. Zygmunt Rychert (2010-2012), prof. Elżbieta Wiesztordt (2012-2020), dr hab. Piotr Sułkowski (od 2020)
• Katedra Jazzu (od 2012) z kierownikami: prof. Andrzej Zubek (2012-2013), dr hab. Piotr Biskupski (2013-2020), dr hab. Marcin Gawdzis (od 2020)
• Katedra Muzyki Kościelnej (od 2016, wcześniej Pracownia Muzyki Kościelnej: 2003-2011 i Zakład Muzyki Kościelnej: 2011-2012 i 2014-2016) z kierownikami: ks. prof. Andrzej Filaber (2003-2011), prof. Mariusz Kończal (2011-2012 i 2014-2016), prof. Elżbieta Wtorkowska (2016-2020), dr hab. Mariusz Mróz (od 2020)
• Zakład Emisji Głosu (od 2004) z kierownikiem: prof. Krzysztof Szydzisz (od 2004)
• Pracownia Edukacji Szkolnej (od 2012) z kierownikami: dr hab. Zenona Rondomańska (2012-2018), dr hab. Ewelina Boesche-Kopczyńska (od 2018)

Zmiany w zakresie oferty kształcenia o kierunki i specjalności wykonawcze spowodowały przekształcenie profilu Wydziału z pedagogiczno-artystycznego na artystyczno-pedagogiczny.

Dziekani wydziału:

Wszystkie z wymienionych jednostek regularnie wzbogacają i uaktualniają ofertę edukacyjno-artystyczną skierowaną do studentów. Podstawę jakości kształcenia na Wydziale stanowi potencjał naukowo-artystyczny tworzony przez grono wybitnych wykładowców, którzy łączą działalność twórczą z dydaktyczną. Obecnie kadrę naukowo-dydaktyczną tworzy: 9 profesorów tytularnych, 13 profesorów uczelni, 5 adiunktów doktorów habilitowanych, 5 adiunktów doktorów, 2 asystentów doktorów, 4 asystentów oraz 13 pracowników dydaktycznych i 15 współpracowników.  

Wydział posiadał uprawnienia do przeprowadzania przewodów kwalifikacyjnych I i II stopnia (od 1996), przewodów doktorskich (od 2004) i habilitacyjnych (od 2016) w dyscyplinie dyrygentura, a tym samym do prowadzenia procedur o nadawanie tytułu profesora. Z chwilą wprowadzenia w życie zapisów nowej Ustawy (2018) z dniem 1 X 2019 powołano Uczelnianą Radę Doskonałości Naukowej, która uprawnienia te przejęła.

Zadaniem Wydziału jest kształcenie artystów-muzyków w wymienionych specjalnościach oraz nauczycieli dla szkolnictwa muzycznego I stopnia a także nauczycieli edukacji muzycznej dla szkolnictwa ogólnokształcącego. Przygotowanie pedagogiczne, obligatoryjne dla wszystkich studentów kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej, zostało z czasem rozbudowane o wszystkie poziomy muzycznej edukacji w szkolnictwie ogólnokształcącym. Istniejące już i nowo powstające zespoły wokalne i instrumentalne znacznie zintensyfikowały prowadzoną przez Wydział działalność koncertową. Powstałe w 1994 roku z inicjatywy ówczesnego Prorektora Uczelni i Dziekana Wydziału Poranki Muzyczne dla dzieci z rodzicami, po dziś dzień umuzykalniają i edukują muzycznie kolejne pokolenia najmłodszych. Istniejące przy Wydziale Studia Podyplomowe Chórmistrzostwa i Emisji Głosu (od 2016, wcześniej funkcjonujące osobno: Podyplomowe Studia Chórmistrzostwa i Podyplomowe Studia Emisji Głosu) wykształciły liczne rzesze dyrygentów chórów i specjalistów w dziedzinie emisji głosu. Wydział wspiera również liczne działania pozauczelniane, jak np. Projekt Akademia Chóralna – Śpiewająca Polska i inne.

Wydział aktywnie współpracuje z innymi uczelniami artystycznymi w Europie zakresie wymiany międzynarodowej studentów i pedagogów „Erasmus+”.

Wydział nadzoruje prowadzenie międzywydziałowych zespołów chóralnych: Chóru Akademickiego i Chóru Kameralnego, a także Big Bandu, które prowadzą aktywną działalność koncertową i konkursową.

Studenci Wydziału zdobywają najwyższe, zarówno indywidualne jak i zespołowe nagrody na międzynarodowych i krajowych konkursach instrumentalnych, wokalnych, dyrygenckich i chóralnych. Są to m. in.: Międzynarodowy Festiwal Piosenki „Rzeszów Carpathia Festival”, Międzynarodowe Spotkania Wokalistów Jazzowych w Zamościu, „The Voice Of Poland”, Festiwal Piosenki Polskiej Debiuty w Opolu oraz Festiwal Pamięci Andrzeja Zauchy „Serca Bicie” Bydgoszczy (w zakresie wokalistyki), Big Band Festiwal w Nowym Tomyślu, International Percussion Competition Drum Fest w Opolu, Blue Note Poznań Competition, Europejskie Integracje Muzyczne w Żyrardowie, Międzynarodowy Konkurs Azoty International Jazz Contest w Tarnowie, Hanza Jazz Festiwal w Koszalinie, Międzynarodowy Konkurs Improwizacji Jazzowej w Katowicach oraz Międzynarodowy Konkurs „GNESIN-JAZZ” organizowany przez Rosyjską Akademię Muzyki w Moskwie (w zakresie instrumentalistyki), Ogólnopolski Konkurs dla Studentów Dyrygentury im. A. Kopycińskiego we Wrocławiu, Międzynarodowy Konkurs Dyrygencki im. G. Fitelberga w Katowicach (dyrygenci symfoniczno-operowi), Ogólnopolski Konkurs Dyrygentów Chóralnych w Poznaniu (dyrygenci), a także Międzynarodowe Konkursy Chóralne w Rumi, Barczewie i Szczecinie oraz w Ohrid – Macedonia, Busan – Korea Południowa i Tokio – Japonia (Chór Kameralny).

Opracowano pod redakcją ad. dr. hab. Eweliny Boesche-Kopczyńskiej